Saturday 29 September 2012

Sivanandalahari-22

ప్రలోభాద్యైరర్థాహరణ పరతన్త్రో ధని గృహే
ప్రవేశోద్యుక్తస్సన్ భ్రమతి బహుధా తస్కరపతే |
ఇమం చేతశ్చోరం కథమిహ సహే శంకర విభో
తవాధీనం కృత్వా మయి నిరపరాధే కురు కృపామ్ || (22)

ప్రలోభ ఆద్యైః = దురాశ ఇత్యాది ప్రలోభములచే
అర్థాహరణ = సంపదలను దొంగిలించుట
పరతన్త్రః = ఇతరమైనవాటికి లోబడి
ధని గృహే = ధనికులైనవారి గృహములందు
ప్రవేశ ఉద్యుక్తః సన్ = ప్రవేశించుటకు ఉద్యుక్తుడై
భ్రమతి బహుధా = పరిపరి విధముల తిరుగుచున్నది
తస్కరపతే = ఓ తస్కరపతీ, దొంగలందరకూ ప్రభువైనవాడా (మనసును దోచుకొనువాడా)
ఇమం చేతః చోరం = ఈ మనస్సు అనే దొంగను
కథం ఇహ సహే = ఏవిధముగా భరించను?
శంకర = ఓ శంకరా,  ఆనందమును ప్రసాదించువాడా
విభో = ఓ విభో, సర్వవ్యాపీ
తవ అధీనం కృత్వా = నీ ఆధీనము చేసుకుని
మయి నిరపరాధే  = నిరపరాధినైన నాపై
కురు కృపాం = కృప జూపుము

ఓ తస్కరపతీ, నా మనస్సు అనే దొంగ, దురాశ ఇత్యాది ప్రలోభములచే, ఇతరుల సంపదలను దొంగిలించుటకు, ధనికులైనవారి గృహములందు ప్రవేశించుటకు ఉద్యుక్తుడై, పరిపరి విధముల తిరుగుచున్నది. ఓ శంకరా, ఈ మనస్సు అనే దొంగను ఏవిధముగా భరించను? ఓ విభో, దీనిని నీ ఆధీనము చేసుకుని, నిరపరాధినైన నాపై కృప జూపుము.

Sunday 23 September 2012

Sivanandalahari-21

ధృతిస్తంభాధారాం దృఢగుణ నిబధ్దాం సగమనాం
విచిత్రాం పద్మాఢ్యాం ప్రతిదివస సన్మార్గ ఘటితామ్ |
స్మరారే మచ్చేతః స్ఫుట పట కుటీం ప్రాప్య విశదాం
జయ స్వామిన్ శక్త్యా సహ శివగణైస్సేవిత విభో || (21)

ధృతి స్తంభ ఆధారాం = 'కృత నిశ్చయము' అనే స్థంబమును అధారముగా చేసుకుని
దృఢ గుణ నిబధ్దాం = 'పట్టుదల' అనే త్రాళ్ళతో కట్టబడి
సగమనాం = కదిలే సామర్ధ్యము కలిగినది
విచిత్రాం = విచిత్రమైనది
పద్మాఢ్యాం = పద్మము ఆకృతిలోనున్నది
ప్రతి దివస = ప్రతిరోజు
సన్మార్గ ఘటితాం = సన్మార్గమునందు ఉంచబడునట్టిది
స్మర అరే = ఓ స్మరారీ, (మన్మధునియొక్క శత్రువు)
మద్ చేతః = నా మనస్సు
స్ఫుట పట కుటీం = తెల్లని వస్త్రముతో చేయబడిన కుటీరము
ప్రాప్య = చేరుకొనుము
విశదాం = నిర్మలమైనట్టిది
జయ = జయమగుగాక
స్వామిన్ = ఓ స్వామీ
శక్త్యా సహ = శక్తి (పార్వతీదేవి) సమేతుడవై
శివ గణైః సేవిత = శివ గణములచే సేవింపబడునట్టి
విభో = ఓ విభో, సర్వవ్యాపీ

ఓ స్మరారీ, 'కృత నిశ్చయము' అనే స్థంబమును అధారముగా చేసుకుని, 'పట్టుదల' అనే త్రాళ్ళతో కట్టబడి, కదిలే సామర్ధ్యము కలిగినది, విచిత్రమైనది, పద్మము ఆకృతిలోనున్నది, ప్రతిరోజు సన్మార్గమునందు ఉంచబడునట్టిది, తెల్లని వస్త్రముతో చేయబడిన నిర్మలమైన నా మనస్సు అనే కుటీరమును పార్వతీ సమేతుడవై చేరుకొనుము. శివ గణములచే సేవింపబడునట్టి ఓ స్వామీ, ఓ విభో, నీకు జయమగుగాక.

Saturday 22 September 2012

Sivanandalahari-20

సదా మోహాటవ్యాం చరతి యువతీనాం కుచ గిరౌ
నటత్యాశా శాఖాస్వటతి ఝటితి స్వైరమభితః |
కపాలిన్ భిక్షో మే హృదయ కపిమత్యన్త చపలం
దృఢం భక్త్యా బధ్ద్వా శివ భవదధీనం కురు విభో || (20)


సదా = నిరంతరమూ
మోహ అటవ్యాం = మోహము అనెడి అరణ్యమునందు
చరతి = చరించుచున్నది
యువతీనాం కుచ గిరౌ = యువతుల కుచగిరులపై
నటతి = నాట్యము చేయుచున్నది
ఆశా శాఖాసు = ఆశ అనెడి కొమ్మలపై
అటతి = తిరుగుచున్నది
ఝటితి = వేగముగా
స్వైరం = ఇష్టమొచ్చినట్లు
అభితః = అన్నివైపులకు
కపాలిన్ = ఓ కపాలీ (చేతియందు కపాలమును భిక్షాపాత్రగా ధరించినవాడా)
భిక్షో = ఓ ఆదిభిక్షూ
మే హృదయ కపిం = నా మనస్సు అనే కోతి
అత్యన్త చపలం = అత్యంత చపలమైనది
దృఢం భక్త్యా బధ్ద్వా = భక్తితో బలంగా కట్టివేసి
శివ = ఓ పరమశివా
భవదధీనం కురు = నీ స్వాధీనము చేసుకో
విభో = ఓ విభో, సర్వవ్యాపీ

నా మనస్సు నిరంతరమూ మోహము అనెడి అరణ్యమునందు చరించుచు, యువతుల కుచగిరులపై నాట్యము చేయుచు, ఆశ అనెడి కొమ్మలపై వేగముగా అన్నివైపులకు స్త్వైర విహారము చేయుచున్నది. ఓ కపాలీ, ఓ ఆదిభిక్షూ, అత్యంత చపలమైన ఈ 'నా మనస్సు' అనే కోతిని,  భక్తి అనే త్రాడుతో బలంగా కట్టివేసి, ఓ శివా, ఓ విభో, దానిని నీ స్వాధీనము చేసుకో.

Sivanandalahari-19

దురాశా భూయిష్ఠే దురధిప గృహద్వార ఘటకే
దురన్తే సంసారే దురిత నిలయే దుఃఖజనకే
మదాయాసం కిం న వ్యపనయసి కస్యోపకృతయే
వదేయం ప్రీతిశ్చేత్ తవ శివ కృతార్థాః ఖలు వయమ్ (19)

దురాశా భూయిష్ఠే = దురాశా భూయిష్ఠమైనది
దురధిప = దుష్టులైన యజమానుల
గృహద్వార ఘటకే = గృహద్వారములవద్దకు చేర్చునది
దురన్తే సంసారే = అంతులేని సంసార చక్రమునందు
దురిత నిలయే = దురితములకు నిలయము
దుఃఖ జనకే  = దుఃఖములకు పుట్టినిల్లు
మద్ ఆయాసం = నా ఆయాసమును
కిం న వ్యపనయసి = (నీవు) ఎందుకు తొలగించుటలేదు?
కస్య ఉపకృతయే = ఎవరికి మేలు చెయ్యడముకోసం?
వద = చెప్పవయ్యా
ఇయం ప్రీతిః చేత్ తవ = ఇదే నీవు నీ వాత్సల్యమునుచూపు విధానమైతే
శివ = ఓ పరమశివా!
కృతార్థాః ఖలు = నిజంగా కృతార్థులమే
వయం = మేము

దురాశా భూయిష్ఠమైనది, దుష్టులైన యజమానుల గృహద్వారములవద్దకు చేర్చునది, దురితములకు నిలయము, దుఃఖములకు పుట్టినిల్లు అయిన ఈ అంతులేని సంసార చక్రమునందు నా ఆయాసమును నీవు ఎందుకు తొలగించుటలేదు? ఎవరికి మేలు చెయ్యడముకోసమో చెప్పవయ్యా! ఓ పరమశివా, ఇదే నీవు నీ వాత్సల్యమునుచూపు విధానమైతే, మేము నిజంగా కృతార్థులమే!

Thursday 20 September 2012

Sivanandalahari-18

త్వమేకో లోకానాం పరమఫలదో దివ్య పదవీం
వహన్తస్త్వన్మూలాం పునరపి భజన్తే హరిముఖాః |
కియద్వా దాక్షిణ్యం తవ శివ మదాశా చ కియతీ
కదా వా మద్రక్షాం వహసి కరుణా పూరిత దృశా || (18)


త్వం ఏకః = నీవు ఒక్కడివే
లోకానాం = మానవులకు
పరమ ఫలదః = పరమ ఫలమును (ముక్తిని) ప్రసాదించువాడవు
దివ్య పదవీం వహన్తః = దివ్యమైన పదవులను పొందినవారు
త్వత్ మూలాం = నీ మూలముగా
పునః అపిభజన్తే = తిరిగి నిన్నే పూజించుచున్నారు
హరి ముఖాః = అట్టివారందరిలో ముఖ్యుడు శ్రీహరి
కియత్ వా = ఎంత (ఉదారమైనదో)
దాక్షిణ్యం తవ శివ = నీ కారుణ్యము, ఓ శివా
మద్ ఆశా చ = నాయొక్క ఆశకూడా
కియతీ = ఎంత (అంతులేనిదో)
కదా వా = మరి ఎప్పుడు
మద్ రక్షాం = నా రక్షణ భారమును
వహసి = (నీవు) వహించెదవు?
కరుణా పూరిత దృశా = కారుణ్యముతోనిండిన నీ దృష్టిద్వారా

నీవు ఒక్కడివే మానవులకు పరమ ఫలమును (ముక్తిని) ప్రసాదించువాడవు. నీ మూలముగా దివ్యమైన పదవులను పొందినవారుకూడా, అట్టివారందరిలో ముఖ్యుడగు శ్రీహరితో సహా, పునః పునః నిన్నే పూజించుచున్నారు. ఓ శివా! నీ కారుణ్యము ఎంత ఉదారమైనదో కదా! నాయొక్క ఆశకూడా ఎంత అంతులేనిదో! మరి నీవు కారుణ్యముతోనిండిన నీ దృష్టిద్వారా నా రక్షణ భారమును ఎప్పుడు వహించెదవు?

Wednesday 19 September 2012

Sivanandalahari-17

ఫలాద్వా పుణ్యానాం మయి కరుణయా వా త్వయి విభో
ప్రసన్నేஉపి స్వామిన్ భవదమల పాదాబ్జ యుగలమ్
కథం పశ్యేయం మాం స్థగయతి నమస్సంభ్రమజుషాం
నిలింపానాం శ్రేణిర్నిజ కనక మాణిక్య మకుటైః (17)

ఫలాత్ వా పుణ్యానాం = పుణ్యఫలము వలనగానీ
మయి కరుణయా వా = లేదా నాపై (నీకుగల) కారుణ్యము వలనగానీ
త్వయి = నీవు
విభో = ఓ విభో, సర్వవ్యాపీ
ప్రసన్నే అపి = ప్రసన్నుడవైననూ (ప్రత్యక్షమైననూ)
స్వామిన్ = ఓ స్వామీ
భవతః = నీయొక్క
అమల పాద అబ్జ యుగలమ్ = నిర్మల పాదారవిందములను
కథం పశ్యేయం = ఎలా దర్శించగలను?
మాం స్థగయతి = (అవి) నానుండి దాచబడినవి
నమః సంభ్రమజుషాం = సంభ్రమముతో (సాష్టాంగ) ప్రణామములు చేయుచున్నట్టి
నిలింపానాం శ్రేణిః = దేవతా బృందముల
నిజ కనక మాణిక్య మకుటైః = వారి సువర్ణ మణిమయ కిరీటములవలన

పుణ్యఫలము వలనగానీ, లేదా నాపై నీకుగల కారుణ్యము వలనగానీ, ఓ విభో, ఓ స్వామీ, నీవు ప్రత్యక్షమైననూ, నీ నిర్మల పాదారవిందములను ఎలా దర్శించగలను? సంభ్రమముతో సాష్టాంగ ప్రణామములు చేయుచున్నట్టి దేవతా బృందముల సువర్ణ మణిమయ కిరీటములవలన నీ పాదారవిందములు నానుండి దాచబడినవి.

Sunday 16 September 2012

Sivanandalahari-16

విరించిర్దీఘాయుర్భవతు భవతా తత్పరశిర
శ్చతుష్కం సంరక్ష్యం స ఖలు భువి దైన్యం లిఖితవాన్ |
విచారః కో వా మాం విశద కృపయా పాతి శివ తే
కటాక్ష వ్యాపారః స్వయమపి చ దినావన పరః || (16)

విరించిః = బ్రహ్మ
దీర్ఘాయుః భవతు = దీర్ఘాయుష్మంతుడు అగుగాక
భవతా = నీచేత
తత్ పరః శిరః చతుష్కం = ఆ మిగిలిన నాలుగు శిరస్సులు
సంరక్ష్యం = సంరక్షింపబడుగాక
సః ఖలు = సాక్షాత్తు ఆయనే
భువి = ఈ భూమిమీద
దైన్యం లిఖితవాన్ = దైన్యమును అనుభవించమని (నా లలాటమున) లిఖించినవాడు
విచారః కః వా మాం = (అయినా) దీనినిగూర్చి నాకు చింత ఎందుకు?
విశద = ఓ విశదా, ప్రసన్న స్వరూపా
కృపయా పాతి = పరమకారుణ్యముతో రక్షించెడి
శివ = ఓ పరమశివా
తే కటాక్ష వ్యాపారః = నీ (ఒక్క) కృపా వీక్షణమే
స్వయం అపి = తనంత తానుగా
దీన అవన పరః = దీనులకు రక్షణనొసగగలదు

బ్రహ్మ దీర్ఘాయుష్మంతుడు అగుగాక! ఆయనయొక్క ఆ మిగిలిన నాలుగు శిరస్సులు నీచేత సంరక్షింపబడుగాక! ఈ భూమిమీద దైన్యమును అనుభవించమని నా లలాటమున లిఖించినవాడు సాక్షాత్తు ఆయనే. అయినా దీనినిగూర్చి నాకు చింత ఎందుకు? ఓ పరమశివా, ప్రసన్న స్వరూపా, నీ ఒక్క కృపా వీక్షణమే చాలు, అదే తనంత తానుగా నావంటి దీనులందరికీ రక్షణనొసగగలదు.

కొన్ని వివరణలు:

(1) బ్రహ్మదేవునిగూర్చి శంకరాచార్యులవారు సరదాగా హాస్యోక్తిగా పైవిధముగా వ్రాసారని నా అబిప్రాయము. ఎందుచేతనంటే, మన పూర్వ కర్మలతో సంబంధము లేకుండానే, ఇప్పుడు 'మనము దైన్యాన్ని అనుభవించాలి' అని బ్రహ్మ మన నుదుటన వ్రాసాసేసినాడని అనుకుందాము. అలా అనుకున్నప్పటికీ, అంతమాత్రమునకే, పరమశివుడు కోపము తెచ్చుకుని, బ్రహ్మయొక్క శిరస్సులను ఖండించవలసినంతటి ఘనకార్యములు మనమేంచేసాము గనుక?  అయితే ఈ శ్లోకము కేవలము హాస్యప్రధానమైనదే కాదన్నది సుస్పష్టము. జీవితములో దైన్య పరిస్థితులు ఎదురైనప్పటికీ, నిస్ప్రుహ పొందక, ధృఢచిత్తులై నిలబడగలగడానికి అవసరమైన దివ్యౌషధాన్ని ఈ శ్లోకంలో మనకు అందజేస్తున్నారు.

Sivanandalahari-15

ఉపేక్షా నో చేత్ కిన్న హరసి భవద్ ధ్యాన విముఖాం
దురాశా భూయిష్ఠాం విధి లిపిమశక్తో యది భవాన్ |
శిరస్తద్వైధాత్రం న నఖలు సువృత్తం పశుపతే
కథం వా నిర్యత్నం కరనఖ ముఖేనైవ లులితమ్ || (15)

ఉపేక్షా న చేత్ = ఉపేక్ష వహించడము కాకుంటే
కిం న హరసి = ఎందుకు హరించవు?
భవద్ ధ్యాన = నిన్ను ధ్యానించుటయందుగల
విముఖాం = విముఖతను
దురాశా భూయిష్ఠాం = దురాశా భూయిష్ఠతను
విధి లిపిం = విధాత వ్రాసిన తలరాత (మార్చుటలో)
అశక్తః = అశక్తుడవు
యది భవాన్ = నీవు అయినట్లయితే
శిరః తత్ వైధాత్రం = ఆ బ్రహ్మయొక్క శిరస్సును
న నఖలు = (సులభముగా) త్రుంచుటకు సాధ్యముకానిది
సువృత్తం = దిట్టముగానున్నదానిని
పశుపతే = ఓ పశుపతీ
కథం వా నిర్యత్నం = పెద్దగా ప్రయత్నమేమీ లేకుండగనే ఎలా
కరనఖ ముఖేన ఏవ = కేవలము నీ కొనగోటితో
లులితం = త్రుంచివేసినావు?

ఓ పశుపతీ, నీవు నాపట్ల ఉపేక్ష వహించడము కాకుంటే, నా ధ్యాన విముఖతను, దురాశా భూయిష్ఠతను ఎందుకు హరించడములేదు? పోనీ ఒకవేళ బ్రహ్మదేవుడు నన్ను అలానే జీవించమని నా నుదుట వ్రాసిన రాతను మార్చడములో నీవు అశక్తుడవు అని అనుకుందామనుకుంటే, అటువంటప్పుడు, సులభముగా త్రుంచుటకు సాధ్యముకానిది, దిట్టముగానున్న ఆ బ్రహ్మయొక్క శిరస్సునే, పెద్దగా ప్రయత్నమేమీ లేకుండగనే, కేవలము నీ కొనగోటితో ఎలా త్రుంచివేసినావు? 

కొన్ని వివరణలు:

(1) పురాణగాధ ప్రకారము, బ్రహ్మదేవునికికూడా మొదట్లో శివునివలే ఐదు తలలు ఉండేవి. ఒకసారి బ్రహ్మ తన శక్తి సామర్ద్యాల గురించి అహంకరించడంతో, బ్రహ్మయొక్క అహంకారాన్ని పోగొట్టడముకోసం, శివుడు తన కొనగోటితో బ్రహ్మయొక్క ఒక శిరస్సును త్రుంచివేసినాడు. దీనిని అధారముగా చేసుకుని, శంకరాచార్యులవారు పరమశివునితో ఈ రమణీయమైన భావాన్ని ఆవిష్కరించారు.

Saturday 15 September 2012

Sivanandalahari-14

 
ప్రభుస్త్వం దీనానాం ఖలు పరమబన్ధుః పశుపతే
ప్రముఖ్యో
హం తేషామపి కిముత బన్ధుత్వమనయోః |
త్వయైవ క్షన్తవ్యాశ్శివ మదపరాధాశ్చ సకలాః
ప్రయత్నాత్కర్తవ్యం మదవనమియం బన్ధు సరణిః || (14)

ప్రభుః త్వం = నీవు ప్రభువువు
దీనానాం = దీనులకు
ఖలు పరమబన్ధుః = అత్యంత ఆత్మీయుడవైన బంధువువు
పశుపతే = ఓ పశుపతీ
ప్రముఖ్యః అహం = నేను ప్రముఖుడను
తేషాం అపి = వారందరిలోకూడా
కిముత = ఇంతకంటే (ఏమి చెప్పాలి)
బన్ధుత్వం అనయోః  = ఈ ఇద్దరి మధ్యన గల సంబంధముగురించి
త్వయా ఏవ = నీవే
క్షన్తవ్యాః = క్షమించవలెను
శివ = ఓ శివా, పరమ మంగళదాయకా
మద్ అపరాధాః = నా అపరాధములు
సకలాః = అన్నింటినీ
ప్రయత్నాత్ కర్తవ్యం = (నీవు) ప్రయత్నపూర్వకముగా (ఆచరించవలిసిన) కర్తవ్యము
మద్ అవనం = నన్ను రక్షించుట
ఇయం బన్ధు సరణిః = బంధువులమధ్య వ్యవహారములు ఇలానే ఉండాలి

ఓ పశుపతీ! సర్వులకు ప్రభువువైన నీవు దీనులకు అత్యంత ఆత్మీయుడవైన బంధువువు. నేను ఆ దీనులందరిలోకెల్ల పరమ దీనుడను. మన ఇద్దరి మధ్యన గల సంబంధముగురించి ఇంతకంటే ఏమి చెప్పాలి? కావున పరమశివా, నా అపరాధములనన్నింటినీ నీవే క్షమించవలెను. నా రక్షణము నీవు ప్రయత్నపూర్వకముగా ఆచరించవలిసిన కర్తవ్యము; ఎందువల్లనంటే, బంధువులమధ్య వ్యవహారములు ఇలానే ఉండాలి!

Friday 14 September 2012

Sivanandalahari-13

అసారే సంసారే నిజభజన దూరే జడధియా
భ్రమన్తం మామన్ధం పరమ కృపయా పాతుముచితమ్ |
మదన్యః కో దీనస్తవ కృపణ రక్షాతి నిపుణ
స్త్వదన్యః కో వా మే త్రిజగతి శరణ్యః పశుపతే || (13)

అసారే సంసారే = నిస్సారమైన సంసారమునందు
నిజ భజన దూరే = ఆత్మవిచారణకు దూరముగా
జడ ధియా = (నా) మందబుద్ధి కారణముగా
భ్రమన్తం = పరిభ్రమించుచున్నాను
మాం అన్ధం = అంధుడనగు నేను
పరమ కృపయా = (నీవు) పరమ కరుణతో
పాతుం ఉచితం = రక్షణనొసగుట తగియున్నది
మద్ అన్యః  = నేను కాక
కః దీనః తవ = అంతకంటే దీనులైనవారు నీకు ఎవరున్నారు?
కృపణః రక్ష అతి నిపుణః = ఓ దీనరక్షణా పరాయణా
త్వద్ అన్యః కః వా = నీవుగాక ఇంకెవ్వరు
మే = నాకు
త్రిజగతి = ఈ త్రిభువనములలో
శరణ్యః = శరణ్యము?
పశుపతే = ఓ పశుపతీ, సర్వ జీవులకు ప్రభువైనవాడా

నిస్సారమైన సంసారమునందు, ఆత్మవిచారణకు దూరముగా, అంధుడనగు నేను, నా మందబుద్ధి కారణముగా పరిభ్రమించుచున్నాను. ఓ దీనరక్షణా పరాయణా, అట్టి నాకు, నీవు పరమ కరుణతో రక్షణనొసగుట తగియున్నది; నాకంటే దీనులైనవారు నీకు ఎవరున్నారు? ఓ పశుపతీ! ఈ త్రిభువనములలో కేవలము నీవే నాకు శరణ్యము

The above image is from: http://senderosdeiluminacion.bligoo.com/

Wednesday 12 September 2012

Sivanandalahari-12

గుహాయాం గేహే వా బహిరపి వనే వాஉద్రిశిఖరే
జలే వా వహ్నౌ వా వసతు వసతేః కిం వద ఫలమ్ |
సదా యస్యైవాన్తః కరణమపి శంభో తవ పదే
స్థితం చేద్యోగోஉసౌ స చ పరమయోగీ స చ సుఖీ || (12)

గుహాయాం గేహే వా = గుహలయందు లేదా గృహములయందు
బహిః అపి = లేదా ఆరుబయట ప్రదేశములయందు
వనే వా అద్రి శిఖరే = అరణ్యములయందు లేదా పర్వత శిఖరములయందు
జలే వా వహ్నౌ వా వసతు = జలమునందు లేదా అగ్నియందు వశించుచూ ఉండవచ్చుగాక
వసతేః = (అట్టి) నివాశమువలన
కిం వద ఫలం = ఏమి ప్రయోజనము సిద్ధించునో చెప్పుము
సదా = నిరంతరమూ
యస్య అన్తః కరణం అపి = ఎవని అంతఃకరణములుకూడా
శంభో = ఓ శంభో, ఆనందమును ప్రసాదించువాడా
తవ పదే స్థితం చేత్ = నీ పాదపద్మములయందే నిలచియుంటాయో
సః చ పరమ యోగీ = అట్టివాడు మాత్రమే పరమయోగి
సః చ సుఖీ = అట్టివాడు మాత్రమే సుఖమును అనుభవించుచున్నవాడు

మానవుడు గుహలయందు లేదా గృహములయందు, లేదా ఆరుబయట ప్రదేశములయందు, అరణ్యములయందు లేదా పర్వత శిఖరములయందు, జలమునందు లేదా అగ్నియందు ఎచటనైనా వశించుచూ ఉండవచ్చుగాక. అట్టి నివాశమువలన ఏమి ప్రయోజనము సిద్ధించునో చెప్పుము? (బాహ్య ఇంద్రియములతోపాటు) ఎవని అంతఃకరణములుకూడా నిరంతరమూ నీ పాదపద్మములయందే నిలచియుంటాయో, ఓ శంభో! అట్టివాడు మాత్రమే పరమయోగి; అట్టివాడు మాత్రమే అసలైన సుఖమును అనుభవించుచున్నవాడు.

Monday 10 September 2012

Sivanandalahari-11

వటుర్వా గేహీ వా యతిరపి జటీ వా తదితరో
నరో వా యః కశ్చిద్భవతు భవ కిం తేన భవతి |
యదీయం హృత్పద్మం యది భవదధీనం పశుపతే
తదీయస్త్వం శంభో భవసి భవభారం చ వహసి || (11)

వటుః వా గేహీ వా = బ్రహ్మచారి, లేదా గృహస్థు, లేదా
యతిః అపి జటీ వా = సన్యాసియైనా, లేదా జడలు కట్టినవాడైనా,
తత్ ఇతరః నరః వా = లేదా మరొక విధముగానున్న మానవుడు అయిననూ
యః కశ్చిత్ భవతు = అతను ఎవరైననూ అగుగాక
భవ = ఓ భవా (సర్వ ప్రాణుల ఉత్పత్తికి మూలమైనవాడా)
కిం తేన భవతి = ఎవరైతేనేమి?
యది ఇయమ్ = ఒకవేళ ఈ
హృద్ పద్మం = హృదయ పద్మముగనుక
యది భవదధీనం = నీ ఆధీనమైనచో
పశుపతే = ఓ పశుపతీ!
తదియః త్వం భవసి = నీవు అతనివాడవు అగుచున్నావు
శంభో = ఓ శంభో
భవభారం చ వహసి = అతని భవ భారములన్నింటినీకూడా నీవే మోయుచున్నావు

బ్రహ్మచారి అయినా, లేదా గృహస్థు అయినా, లేదా సన్యాసిగానున్నా, లేదా జడలుకట్టిన యోగిగానున్నా, లేదా ఇవి ఏవీగాక మరొక విధముగానైనా మానవుడు ఉండి యుండవచ్చునుగాక, ఏ రీతిగా ఉంటేమాత్రమేమి? ఓ పశుపతీ! ఒకవేళ వాని హృదయ పద్మముగనుక నీ అధీనమైనచో, అతను ఎవరు అన్నదానితో సంబంధము లేకుండా,  నీవే అతని వాడవై, వాని భవ భారములన్నింటినీ నీవే మోయుచున్నావు గదా!

కొన్ని వివరణలు:
(1) శివానందలహరి అంతా సమయాభావమువలన పారాయణము చేసుకోవడము కుదరనప్పుడు, నిత్య పారాయణ కోసమని, 10 అతిముఖ్య శ్లోకములను భగవాన్ శ్రీ రమణ మహర్షి తెలిపారు. అలా భగవాన్ రమణులు ఎంపికచేసిన 10 శ్లోకములలో ఈ శ్లోకము ఒకటి.

Sunday 9 September 2012

Sivanandalahari-10

నరత్వం దేవత్వం నగ వన మృగత్వం మశకతా
పశుత్వం కీటత్వం భవతు విహగత్వాది జననమ్ |
సదా త్వత్పాదాబ్జ స్మరణ పరమానన్ద లహరీ
విహారాసక్తం చేత్ హృదయమిహ కిం తేన వపుషా || (10)

నరత్వం = మనుష్య జన్మ
దేవత్వం = దేవ జన్మ
నగ వన మృగత్వం = పర్వతములలో (లేదా) అరణ్యములలో మృగముగా
మశకతా = దోమగా
పశుత్వం = పశువుగా
కీటత్వం భవతు = (లేక) కీటకముగా జన్మను పొందినను
విహగత్వ ఆది జననమ్ = (లేదా) పక్షి ఇత్యాదులలో దేనిగా జన్మించినప్పటికీ,
సదా = ఎల్లపుడూ
త్వత్పాదాబ్జ స్మరణ = నీ పాద కమలముల చింతనము అనెడి
పరమానన్ద లహరీ = పరమానందదాయక ప్రవాహమునందే
విహార ఆసక్తం = విహరించవలెననెడి ఆసక్తి కలిగినటువంటి
చేత్ హృదయం ఇహ = హృదయము ఇక్కడ (నాయందు) ఉన్నట్లయితే
కిం తేన వపుషా = ఏ జీవిగా జన్మించితే మాత్రము (వచ్చిన నష్టం) ఏమి?

ఓ పరమశివా! మనుష్య జన్మకానీ, దేవ జన్మకానీ, పర్వతారణ్యములయందు మృగముగాకానీ, పశువు, దోమ, కీటకములు, పక్షులు ఇత్యాది జీవులలో దేనిగా నేను జన్మించినప్పటికీకూడ, నీ పాదాంబుజముల నిరంతర స్మరణమనెడి పరమానంద ప్రవాహములో విహరించుటయందు ఆసక్తి కలిగిన హృదయము నాకు కలిగినట్లయితే, ఎటువంటి శరీరములో జన్మను తీసుకుంటేమాత్రమేమి? (ఓ ఈశ్వరా! నాకు ఫలానా జన్మనే ప్రసాదించమని నిన్ను కోరను; పూర్వ కర్మానుసారము ఏ జీవిగానైననూ జన్మించెదనుగాక, కానీ పైన తెల్పినట్టి గుణములు కలిగిన హృదయమునుమాత్రము నాకు ప్రసాదించవలసినదిగా నిన్ను ప్రార్ధించుచున్నాను.)

కొన్ని వివరణలు:
(1) శివానందలహరి అంతా సమయాభావమువలన పారాయణము చేసుకోవడము కుదరనప్పుడు, నిత్య పారాయణ కోసమని, 10 అతిముఖ్య శ్లోకములను భగవాన్ శ్రీ రమణ మహర్షి తెలిపారు. అలా భగవాన్ రమణులు ఎంపికచేసిన 10 శ్లోకములలో ఈ శ్లోకము ఒకటి.

Wednesday 5 September 2012

Sivanandalahari-9

గభీరే కాసారే విశతి విజనే ఘోరవిపినే
విశాలే శైలే చ భ్రమతి కుసుమార్థం జడమతిః |
సమర్పయ ఏకం చేతస్సరసిజముమానాథ భవతే
సుఖేనావస్థాతుం జన ఇహ న జానాతి కిమహో || (9)

గభీరే కాసారే = లోతైన సరస్సులలోనికి
విశతి = దిగుచున్నారు.
విజనే ఘోరవిపినే = జనసంచారములేని ఘోరారణ్యములలోను,
విశాలే శైలే చ = మరియు విశాల పర్వతములపైనను
భ్రమతి = పరిభ్రమిస్తున్నారు
కుసుమార్థం = పుష్పముల కొఱకు
జడమతిః = మందబుద్ధులు
సమర్పయ = సమర్పించవలెను
ఏకం చేతః సరసిజం = "మనస్సు" అనెడి ఒక్క పద్మమును
ఉమానాథ భవతే = ఓ ఉమాపతీ, నీకు.
సుఖేన అవస్థాతుం = పరమానందస్థితిని పొందుటకు.
జన ఇహ న జానాతి = జనులు ఈ విషయమును తెలుసుకొనలేకపోవుచున్నారు
కిం అహో = అయ్యో! ఎందుకు?

ఓ ఉమాపతీ, మందబుద్ధులు పుష్పముల కొఱకై, లోతైన సరస్సులలో దిగుచు, నిర్జన ఘోరారణ్యములలోను, విశాల పర్వతములపైనను పరిభ్రమిస్తూ ప్రయాస పడుచున్నారు. పరమానందస్థితిని పొందుటకు, నీకు సమర్పించవలసినది - ఈ బాహ్య పుష్పములుగాక, తమ హృదయ-పద్మములను కదా! అయ్యో, జనులు ఈ విషయమును ఎందుకు తెలుసుకొనలేకపోవుచున్నారు?

కొన్ని వివరణలు:
(1) శివానందలహరి అంతా సమయాభావమువలన పారాయణము చేసుకోవడము కుదరనప్పుడు, నిత్య పారాయణ కోసమని, 10 అతిముఖ్య శ్లోకములను భగవాన్ శ్రీ రమణ మహర్షి తెలిపారు. అలా భగవాన్ రమణులు ఎంపికచేసిన 10 శ్లోకములలో ఈ శ్లోకము ఒకటి.

Saturday 1 September 2012

Sivanandalahari-8

యథా బుధ్దిశ్శుక్తౌ రజతమితి కాచాశ్మని మణి
ర్జలే పైష్టే క్షీరం భవతి మృగతృష్ణాసు సలిలమ్ |
తథా దేవ భ్రాన్త్యా భజతి భవదన్యమం జడజనో
మహాదేవేశం త్వాం మనసి చ న మత్వా పశుపతే || (8)

యథా బుధ్దిః = ఏవిధముగా అయితే బుద్ధి
శుక్తౌ రజతం ఇతి = గుల్ల పెంకులను వెండియని (పొరబడుతుందో),
కాచాశ్మని మణిః = గాజుముక్కను మణియని,
జలే పైష్టే = పిండి కలిపిన నీటిని
క్షీరం భవతి = పాలుగాను,
మృగతృష్ణాసు = ఎండమావులను
సలిలమ్ = నీటిగాను (పొరబడుతుందో)
తథా = అదేవిధముగా
దేవ భ్రాన్త్యా = దైవముయొక్క విషయమునందు కలిగిన భ్రాంతివలన
భజతి భవదన్యం = మిమ్ములనుగాక, తదన్యమైనవాటిని భజించుచున్నారు
జడజనః = మందబుద్ధులైన జనులు.
మహాదేవేశం త్వాం = ఓ మహాదేవా, మిమ్ములను
మనసి చ న మత్వా = మనస్సునందు భావన చేయుటలేదు.
పశుపతే = ఓ పశుపతీ, సర్వజీవులకు ప్రభువైనవాడా

ఓ పశుపతీ, ఏవిధముగా అయితే బుద్ధి గుల్ల పెంకులను చూచి వెండియని, గాజుముక్కను మణియని, పిండి కలిపిన నీటిని క్షీరముగాను, ఎండమావులను చూచి నీటిగాను పొరబడుతుందో, అదేవిధముగా, మందబుద్ధులైన జనులు, దైవ విషయమున కలిగిన భ్రాంతివలన, దేవాధిదేవుడవగు మిమ్ములను మనస్సునందు భావన చేయక, తదన్యమైనవాటిని భజించుచున్నారు.