కరలగ్నమృగః కరీన్ద్ర భంగో
ఘనశార్దూల విఖణ్డనోఽస్త జన్తుః .
గిరిశో విశదాకృతిశ్చ చేతః కుహరే
పంచముఖోస్తి మే కుతో భీః (44)
కరీన్ద్ర భంగః = గజాసురునికి భంగపాటును (ఓటమిని) కలిగించినవాడు
ఘన శార్దూల విఖణ్డనః = ప్రబలుడైన వ్యాఘ్రాసురుని ఖండిచినవాడు
అస్త జన్తుః = ప్రాణకోటినంతటిని తనయందు లయము చేసుకొనువాడు
గిరిశః = కొండగుహయందు (హృదయమునందు) శయనించువాడు
విశద ఆకృతిః చ = మరియు తేజోస్వరూపము కలవాడు (అయిన పరమేశ్వరుడు)
చేతః కుహరే = నా మనస్సు అనెడి గుహయందు
పంచ ముఖః అస్తి = ఐదు ముఖములవాడు (శివుడు) ఉండగా
మే కతో భీః = నా దరికి భయము ఎక్కడనుండి రాగలదు?
లేడిని తన చేజింక్కించుకున్నవాడు, గజాసురునికి భంగపాటును కలిగించినవాడు, ప్రబలుడైన వ్యాఘ్రాసురుని ఖండించినవాడు, ప్రాణికోటినంతటినీ తనయందు లయము చేసుకొనువాడు, హృదయ కుహరమునందు శయనించువాడు, మరియు మహా తేజోస్వరూపుడు అయిన ఆ పంచముఖుడు (ఈశ్వరుడు), నా మనస్సు అనెడి గుహయందు ఉండగా ఇక నా దరికి భయము అనునది ఎక్కడనుండి రాగలదు?
కొన్ని వివరణలు:
(1) "హృదయమనెడి గుహయందు" నివసించు ఈశ్వరునిగూర్చి వర్ణించుటకు ప్రయోగించిన విశేషణములు, "అరణ్య గుహలలో" నివసించు సింహమునకుకూడా వర్తించేటట్లు, ఈ శ్లోకములో చాలా చమత్కారమైన రచన చేసారు శ్రీ శంకరాచార్యులవారు. అరణ్యమునకు సింహము ఎలానో, సకల భువనములకు శివుడు అలానే కాబట్టి, రెండింటికీ వర్తించేటట్లుగా విశేషణములను వాడడం ఎంతగానో తగియున్నది!
సింహమునకు ఆ విశేషణములు ఎలా వర్తిస్తాయో ఇప్పుడు చూద్దాము:
కర లగ్న మృగః = మృగములను తన పంజాయందు చిక్కించుకొనునది
కరీన్ద్ర భంగః = ఏనుగును చంపునది
ఘన శార్దూల విఖణ్డనః = బలమైన పులినికూడా దునుమాడునది
అస్త జన్తుః = తనను చూచినంతనే జంతువులన్నియు పారిపోయి మాయమగునట్లు చేయునది
గిరిశః = కొండ గుహలయందు నివసించునది
విశద ఆకృతిః చ = మరియు ప్రచండమైన ఆకృతి కలది
పంచ ముఖః అస్తి = బాగుగా తెరువబడిన నోరుకలది
(2) శివుడు పంచముఖుడు - ఆయన ఐదు ముఖములు (లేదా మూర్తుల) పేర్లు - (i) సద్యోజాత, (ii) వామదేవ, (iii) అఘోర, (iv) తత్పురుష మరియు (v) ఈశాన. తాత్వికముగా, ఈశ్వరుని ఐదు ముఖములు ఆయన నిర్వర్తించు (i) సృష్టి, (ii) స్థితి, (iii) లయము, (iv) తిరోధానము (అనగా దుష్టత్వమును నిగ్రహించుట), మరియు (v) అనుగ్రహములకు సంకేతములు.
No comments:
Post a Comment