Sivanandalahari-31

నాలం వా పరమోపకారకమిదం త్వేకం పశూనాం పతే
పశ్యన్ కుక్షిగతాన్ చరాచరగణాన్ బాహ్యస్థితాన్ రక్షితుమ్
సర్వామృత్య పలాయనౌషధమతి జ్వాలాకరం భీకరం
నిక్షిప్తం గరలం గలే న గిలితం నోద్గీర్ణమేవ త్వయా (31)

న అలం వా = చాలదా?
పరమోపకారకం = మహోపకారం
ఇదం తు ఏకం = ఈ ఒక్కటే
పశూనాం పతే = ఓ పశుపతీ
పశ్యన్ = చూసి
కుక్షి గతాన్ = ఉదరములో ఉన్న
చర అచర గణాన్ = చరాచర గణములను
బాహ్యస్థితాన్ = (మరియు) బాహ్యమున ఉన్నవాటిని
రక్షితుం = రక్షించడం కోసమని
సర్వ అమృత్య = అమరులు (దేవతలు) అందరినీ
పలాయన ఔషధం = పరుగెత్తించిన ఔషధము
అతి జ్వాలాకరం = ఉగ్ర జ్వాలలు కలిగినది
భీకరం = భీకరమైనది అయిన
నిక్షిప్తం గరలం = గరళమును ఉంచి
గలే = గళమునందు
న గిలితం = మ్రింగకుండా
న ఉద్గీర్ణం ఏవ = క్రక్కకుండా
త్వయా = నీచేత

ఓ పశుపతీ, (నీ కారుణ్యముగూర్చి చెప్పడానికి) నీవు చేసిన ఈ మహోపకారం ఒక్కటే చాలదా? నీ ఉదరము లోపల మరియు బయట ఉన్న చరాచర గణములను చూసి, వాటిని రక్షించడం కోసమని, దేవతలందరినీ పరుగెత్తించిన ఔషధము, ఉగ్ర జ్వాలలు కలిగినది, భీకరమైనది అయినట్టి గరళమును లోపలకు మ్రింగక, బయటకు క్రక్కక, నీవు నీ గళమునందే ఉంచుకున్నావు.

కొన్ని వివరణలు:

(1) ఈశ్వరుని సచ్చరిత్రము అనెడి అమృత ప్రవాహమునందు "హాలాహల భక్షణము" ఒక ప్రధానమైన ఘట్టము. ఎందుచేతనంటే, జగత్పిత, జగత్పతి అయిన పరమేశ్వరునికి జీవకోటిపైగల అవ్యాజమైన అపార కారుణ్యమునకు నిలువుటద్దం పట్టే అపూర్వ సంఘటన ఇది. అందరినీ సంభ్రమాశ్చర్యాలలో ముంచెత్తే ఈ అద్భుత లీలనుగూర్చి, శ్రీ శంకరభగవత్పాదులవారు ఈ (31వ) శ్లోకములోనూ, మరియు రాబోయే (32వ) శ్లోకములోనూ తమదైన శైలిలో కీర్తించారు.